Dz.U.96.11.62
1997-05-15 zm.Dz.U.97.43.272
1997-09-30 zm.Dz.U.97.107.685
1997-10-22 zm.Dz.U.97.121.770
1998-09-01 zm.Dz.U.97.88.554
1999-01-01 zm.Dz.U.98.155.1015
1999-04-01 zm.Dz.U.97.139.934
1999-07-01 zm.Dz.U.99.49.483
2000-01-01 zm.Dz.U.99.110.1255
2000-06-09 zm.Dz.U.00.43.483
2000-07-15 zm.Dz.U.00.48.552
2000-09-24 zm.Dz.U.00.70.819

USTAWA
z dnia 28 lipca 1990 r.
o działalności ubezpieczeniowej.
(jednolity tekst)

Rozdział 1 - Przepisy ogólne
Rozdział 2 - Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych
Rozdział 3 - Warunki podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej
Rozdział 3a - Pośrednictwo ubezpieczeniowe
Rozdział 4 - Warunki podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej przez zagraniczne zakłady ubezpieczeń
Rozdział 5 - Gospodarka finansowa zakładu ubezpieczeń i fundusze ubezpieczeniowe
Rozdział 6 - Lokaty
Rozdział 7 - Łączenie się zakładów ubezpieczeń, przeniesienie umów ubezpieczenia oraz likwidacja przymusowa i dobrowolna
Rozdział 8 - Upadłość
Rozdział 9 - Nadzór ubezpieczeniowy
Rozdział 10 - Ubezpieczeniowy samorząd gospodarczy
Rozdział 10a - Polskie Biuro Ubezpieczeń Komunikacyjnych
Rozdział 10b - Rzecznik Ubezpieczonych
Rozdział 10c - Opłaty i przepisy karne
Rozdział 11 - Przepisy przejściowe i końcowe
Załącznik - PODZIAŁ RYZYKA WEDŁUG DZIAŁÓW, GRUP I RODZAJÓW UBEZPIECZEŃ

Rozdział 1
Przepisy ogólne

Art. 1. Ustawa określa warunki, zasady podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych.
Art. 1a. ,⁽¹⁾ 1. Przez działalność ubezpieczeniową rozumie się wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych, w zakresie grup ubezpieczeń zgodnie z załącznikiem do ustawy.
2. Czynnościami ubezpieczeniowymi, o których mowa w ust. 1, są:
1) zawieranie umów ubezpieczenia, umów reasekuracji oraz umów gwarancji ubezpieczeniowych bądź zlecanie ich zawierania uprawnionym pośrednikom ubezpieczeniowym w rozumieniu przepisów o pośrednictwie ubezpieczeniowym,
2) wypłacanie ustalonych odszkodowań i innych należnych uprawnionym świadczeń z tytułu umów, o których mowa w pkt 1,
3) przejmowanie i zbywanie przedmiotów lub praw nabytych przez zakład ubezpieczeń w związku z wykonywaniem umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej,
4) ustanawianie w drodze czynności cywilnoprawnych zabezpieczeń rzeczowych lub osobistych, jeśli są one bezpośrednio związane z zawieraniem umów, o których mowa w pkt 1.
3. Czynnościami ubezpieczeniowymi są również:
1) ocena ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych oraz umowach gwarancji ubezpieczeniowych,
2) ustalenie wartości przedmiotu ubezpieczenia,
3) ustalenie składek i prowizji ubezpieczeniowych należnych z tytułu zawieranych umów oraz ich egzekwowanie,
4) kontrola przestrzegania przez ubezpieczających zastrzeżonych w umowie bądź ogólnych warunkach ubezpieczeń obowiązków i zasad bezpieczeństwa odnoszących się do przedmiotów objętych ochroną ubezpieczeniową,
5) ustalenie przyczyn i okoliczności wypadków ubezpieczeniowych,
6) ustalenie wysokości szkód i rozmiaru odszkodowań oraz innych świadczeń należnych uprawnionym z umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych,
7) prowadzenie postępowań regresowych,
8) marketing i reklama w zakresie świadczonych usług ubezpieczeniowych,
9) lokowanie środków zakładów ubezpieczeń,
10) inne czynności przewidziane na mocy innych ustaw.
4. Jako czynności ubezpieczeniowe traktuje się także czynności zapobiegania powstawaniu bądź zmniejszeniu skutków wypadków ubezpieczeniowych, jeżeli są one wykonywane przez zakłady ubezpieczeń.
5. Zakład ubezpieczeń może zlecać wykonanie czynności określonych w ust. 3 innym podmiotom. Czynności, o których mowa w ust. 3, wykonywane przez te podmioty traktowane są jak czynności ubezpieczeniowe.
Art. 2. 1. ⁽²⁾ Działalność ubezpieczeniowa bezpośrednia i reasekuracyjna, zwana dalej "działalnością ubezpieczeniową", może być prowadzona wyłącznie za zezwoleniem ministra właściwego do spraw instytucji finansowych.
2. Działalność, o której mowa w ust. 1, prowadzi zakład ubezpieczeń i reasekuracji albo zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji zwany dalej "zakładem ubezpieczeń".
Art. 3. 1. Wprowadza się ubezpieczenia obowiązkowe i dobrowolne.
2. Ochronę ubezpieczeniową ustanawia się na podstawie umowy zawieranej pomiędzy zakładem ubezpieczeń a ubezpieczającym.
Art. 4. Ubezpieczeniami obowiązkowymi są:
1) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów,
2) ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych,
3) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego,
4) inne ubezpieczenia przewidziane na mocy obowiązujących ustaw lub ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych.
Art. 5. 1. ⁽³⁾ Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, w drodze rozporządzenia, określa ogólne warunki ubezpieczeń obowiązkowych. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, wydając rozporządzenie, uwzględnia datę powstania obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, podstawowy zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, minimalną sumę gwarancyjną ubezpieczenia, zakres praw i obowiązków ubezpieczającego i zakładu ubezpieczeń, wynikających z umowy ubezpieczenia. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, wydając rozporządzenie, uwzględnia również podstawowy system taryf, uzależniający stosowaną taryfę od długości okresu bezszkodowego i zapewniający porównywalność taryf różnych zakładów ubezpieczeń.
2. Zakłady ubezpieczeń mogą uwzględnić w systemie taryf również inne czynniki wpływające na szkodowość.
3. ⁽⁴⁾ Wysokość stawek ubezpieczeniowych ustala zakład ubezpieczeń. Zakład ubezpieczeń nie może ustalać stawek ubezpieczeniowych poniżej kosztów świadczenia ochrony ubezpieczeniowej w celu eliminacji konkurencji.
4. ⁽⁵⁾ Minister właściwy do spraw instytucji finansowych określa, w drodze rozporządzenia, sposób potwierdzenia spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, wydając rozporządzenie, wskazuje rodzaj dokumentu potwierdzającego spełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia.
5. Zakład ubezpieczeń prowadzący działalność w zakresie ubezpieczenia obowiązkowego nie może odmówić zawarcia tego ubezpieczenia.
Art. 6. 1. Ogólne warunki ubezpieczeń, z wyjątkiem ubezpieczeń wymienionych w art. 4, oraz taryfy i wysokość stawek ubezpieczeniowych ustala zakład ubezpieczeń.
2. Ogólne warunki ubezpieczenia określają w szczególności przedmiot i zakres ubezpieczenia, sposób zawierania umowy ubezpieczenia, zakres i czas trwania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, prawa i obowiązki stron umowy, sposób ustalania wysokości szkody oraz wypłaty odszkodowań lub świadczeń.
3. W ogólnych warunkach ubezpieczenia należy zastrzec możliwość odstąpienia od umowy ubezpieczenia przez ubezpieczającego w okresie 30 dni dla osób fizycznych i 7 dni dla osób prawnych od daty zawarcia umowy, jeżeli umowa jest zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy; odstąpienie od umowy nie zwalnia ubezpieczającego z obowiązku opłacenia składki za okres, w jakim zakład ubezpieczeń udzielał ochrony ubezpieczeniowej.
4. Zastrzeżony w umowie ubezpieczenia okres, w którym wypowiedzenie umowy nie jest możliwe, nie może być dłuższy niż dwa lata.
5. Przy zawieraniu umowy ubezpieczenia zakład ubezpieczeń ma obowiązek doręczyć, bez wezwania, stronie ubezpieczającej tekst ogólnych warunków ubezpieczenia, podpisany przez co najmniej dwóch członków zarządu.
Art. 7. 1. Umowa ubezpieczenia może regulować prawa i obowiązki stron w sposób odbiegający od ogólnych warunków ubezpieczenia.
2. ⁽⁶⁾ Zakład ubezpieczeń jest obowiązany do przedstawienia ubezpieczającemu w formie pisemnej, różnicy między postanowieniami umowy, o której mowa w ust. 1, a ogólnymi warunkami ubezpieczenia stosowanymi przez zakład ubezpieczeń.
Art. 7a. 1. Spory wynikające z umów ubezpieczenia rozpatrują sądy właściwe dla siedziby osoby ubezpieczonej lub uprawnionej do odszkodowania, jeżeli umowa ubezpieczenia albo ogólne warunki ubezpieczenia nie stanowią inaczej.
2. Przepis ust. 1 nie dotyczy osób zagranicznych.
Art. 8. 1. Odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia majątkowego nie może być wyższe od poniesionej szkody, chyba że umowa stanowi inaczej.
2. W przypadku zbiegu świadczeń z tytułu dwóch lub więcej ubezpieczeń z tego samego zdarzenia, odszkodowanie wypłaca się do wysokości szkody w granicach sum ubezpieczenia w ramach każdego ze stosunków ubezpieczenia, z uwzględnieniem odszkodowań już wypłaconych z innego stosunku ubezpieczenia.
3. Przepis ust.2 nie ma zastosowania przy ubezpieczeniach na życie i od następstw nieszczęśliwych wypadków.
4. Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń.
5. W razie zaistnienia szkody objętej ubezpieczeniem, o którym mowa w art. 4 pkt 1 i 3, w przypadkach określonych w art. 51 ust. 2, uprawniony do odszkodowania może dochodzić roszczeń od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.
6. Po wniesieniu pozwu, w przypadkach określonych w art. 51 ust. 2, przeciwko innym stronom niż Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, sąd zawiadamia Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny o toczącym się postępowaniu. Po otrzymaniu zawiadomienia Fundusz może wstąpić do procesu w charakterze interwenienta ubocznego.
7. ⁽⁷⁾ W razie zaistnienia szkody objętej ubezpieczeniem, o którym mowa w art. 4 pkt 1, w związku z art. 90a ust. 3 pkt 3, uprawniony do odszkodowania może dochodzić roszczeń bezpośrednio od Polskiego Biura Ubezpieczeń Komunikacyjnych.
Art. 8a. ⁽⁸⁾ Na wniosek zakładu ubezpieczeń, Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego lub Polskiego Biura Ubezpieczeń Komunikacyjnych oraz w zakresie zadań wykonywanych przez te instytucje ubezpieczeniowe i w celu ich wykonania, w związku z wypadkiem lub zdarzeniem będącym podstawą ustalania odpowiedzialności, sądy, organy prokuratury, policji oraz inne organy i instytucje mają obowiązek udzielić informacji i udostępnić materiały niezbędne do ustalenia okoliczności tych wypadków i zdarzeń oraz do określenia wysokości odszkodowania lub świadczenia.
Art. 9. 1. ⁽⁹⁾ Zakład ubezpieczeń nie może udzielać informacji dotyczących poszczególnych umów ubezpieczenia, z wyjątkiem informacji związanych z umową ubezpieczenia, przekazywanych uposażonym i uprawnionym do świadczenia wynikającego z umowy ubezpieczenia oraz osobom trzecim, na rzecz których zawarta jest umowa ubezpieczenia.
2. Zakaz, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy informacji udzielanych na żądanie:
1) ⁽¹⁰⁾ sądu, prokuratora, organu nadzoru ubezpieczeniowego,
2) Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego o treści umów ubezpieczenia, w zakresie wykonywania przez Fundusz zadań określonych ustawą,
3) Najwyższej Izby Kontroli o treści umów ubezpieczenia zawartych przez jednostki objęte kontrolą, jeżeli kontrola ta stwierdziła niekompletność lub nierzetelność dokumentów finansowych dotyczących zawartych umów ubezpieczenia,
4) Narodowego Banku Polskiego, w związku ze sprawowaną kontrolą dewizową, oraz banków upoważnionych do wykonywania czynności obrotu dewizowego w zakresie dotyczącym istnienia wymaganego zobowiązania stanowiącego podstawę do przekazania za granicę waluty obcej,
5) Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, w związku z toczącą się sprawą:
a) karną lub karno-skarbową przeciwko będącej osobą fizyczną stronie umowy ubezpieczenia,
b) karną lub karno-skarbową o przestępstwo popełnione przy wykonywaniu czynności związanych z działalnością osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, będącej stroną umowy ubezpieczenia,
6) ⁽¹¹⁾ Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawach, które podjął do prowadzenia w związku ze skargą ubezpieczonego, osoby upoważnionej z umowy ubezpieczenia lub osoby uprawnionej do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej,
7) ⁽¹²⁾ Prezesa Głównego Urzędu Ceł, w związku z prowadzoną przez urząd celny sprawą:
a) skarbową przeciwko będącej osobą fizyczną stronie umowy ubezpieczenia,
b) skarbową o przestępstwo popełnione przy wykonywaniu czynności związanych z działalnością osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej, będącej stroną umowy ubezpieczenia,
8) ⁽¹³⁾ Polskiego Biura Ubezpieczeń Komunikacyjnych o treści umów ubezpieczenia, w zakresie wykonywania przez Biuro zadań określonych ustawą,
9) ⁽¹⁴⁾ Rzecznika Ubezpieczonych, w związku z podjętą sprawą w zakresie ochrony konsumenckich interesów ubezpieczonych i uprawnionych z umów ubezpieczenia,
10) ⁽¹⁵⁾ reasekuratorów w zakresie umów ubezpieczeń ryzyk objętych lub ryzyk, które mają być objęte umową reasekuracji,
11) ⁽¹⁶⁾ innych zakładów ubezpieczeń, dla potrzeb stosowania taryfy w zależności od długości okresu bezszkodowego lub ustalania proporcjonalnej odpowiedzialności w przypadku zawarcia umów ubezpieczenia, o których mowa w art. 4 pkt 1 i 3, na ten sam okres w dwóch lub więcej zakładach ubezpieczeń,
12) ⁽¹⁷⁾ podmiotów przetwarzających, na zlecenie zakładu ubezpieczeń, dane dotyczące ubezpieczonych, ubezpieczających i uprawnionych z umów ubezpieczenia oraz administrujących indywidualnymi kontami jednostek uczestnictwa.
3. ⁽¹⁸⁾ Zakaz, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy również informacji o zawartych umowach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego za szkody powstałe w związku z ruchem tego pojazdu, przekazywanych do centralnej ewidencji pojazdów na podstawie przepisów Prawa o ruchu drogowym.
4. ⁽¹⁹⁾ Przetwarzanie danych przez podmioty, o których mowa w ust. 2 pkt 12, nie ogranicza odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń wynikającej z zakazu, o którym mowa w ust. 1.
Art. 10. 1. Zakład ubezpieczeń nie może zajmować się bezpośrednio inną działalnością gospodarczą poza działalnością ubezpieczeniową i z nią związaną.
1a. ⁽²⁰⁾ Przepisu ust. 1 nie stosuje się do działalności akwizycyjnej na rzecz otwartych funduszy emerytalnych, prowadzonej przez zakład ubezpieczeń na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.
2. Zakład ubezpieczeń nie może prowadzić jednocześnie działalności w dziale ubezpieczeń na życie i w dziale pozostałych ubezpieczeń osobowych oraz ubezpieczeń majątkowych.
Art. 11. Zakład ubezpieczeń może prowadzić działalność ubezpieczeniową wyłącznie w formie spółki akcyjnej lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych.
Art. 11a. 1. Akcje spółki, o której mowa w art. 11, mogą być tylko akcjami imiennymi, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. ⁽²¹⁾ Przepis ust. 1 nie dotyczy akcji wprowadzonych do publicznego obrotu za zgodą Komisji Papierów Wartościowych i Giełd.
3. W przypadku uchylenia decyzji zawierającej zgodę, o której mowa w ust. 2, spółka obowiązana jest, w ciągu 3 miesięcy od dnia uchylenia decyzji, dokonać zamiany akcji na okaziciela na akcje imienne. W okresie od uchylenia decyzji do dokonania zamiany nie można przenosić praw z akcji na okaziciela.
4. W celu ustalenia akcjonariuszy, o których mowa w ust. 3, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych i podmioty prowadzące przedsiębiorstwa maklerskie, rejestrujące stan posiadania akcji spółki, mają obowiązek w terminie 30 dni, na żądanie spółki i jej koszt, przekazać spółce informację dotyczącą stanu posiadania akcji spółki przez poszczególnych akcjonariuszy.
Art. 11b. 1. Kapitał akcyjny spółki nie może być niższy niż najwyższa minimalna wysokość kapitału gwarancyjnego wymaganego dla grup ubezpieczeń, w których zakład ubezpieczeń prowadzi działalność.
2. Kapitał akcyjny, o którym mowa w ust. 1, wnoszony jest w gotówce i opłacany w całości przed zarejestrowaniem spółki.
Art. 11c. ⁽²²⁾ Statut spółki akcyjnej i jego zmiany podlegają, przed zarejestrowaniem, zatwierdzeniu przez ministra właściwego do spraw instytucji finansowych.
Art. 11d. ⁽²³⁾ 1. Podmiot, który nabył akcje lub prawa z akcji albo objął akcje lub prawa z akcji, jest obowiązany powiadomić ministra właściwego do spraw instytucji finansowych, w ciągu 7 dni od dnia nabycia akcji lub praw z akcji albo objęcia akcji lub praw z akcji zakładu ubezpieczeń w ilości zapewniającej przekroczenie 10% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu.
2. Podmiot zamierzający nabyć akcje lub prawa z akcji albo objąć akcje lub prawa z akcji jest obowiązany uzyskać zgodę ministra właściwego do spraw instytucji finansowych na nabycie akcji lub praw z akcji albo objęcie akcji lub praw z akcji zakładu ubezpieczeń zapewniających przekroczenie odpowiednio 25%, 50% i 75% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu, z zastrzeżeniem art. 11f.
3. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych odmawia wyrażenia zgody, o której mowa w ust. 2, na nabycie akcji lub praw z akcji albo objęcie akcji lub praw z akcji zakładu ubezpieczeń, w tym przez podmiot określony w ust. 5, jeżeli:
1) podmiot, który zamierza nabyć albo objąć, nie daje rękojmi prowadzenia spraw zakładu ubezpieczeń w sposób należycie zabezpieczający interesy ubezpieczonych,
2) środki przeznaczone na nabycie albo objęcie pochodzą z kredytu lub pożyczki albo są w jakikolwiek inny sposób obciążone,
3) zagraża to ważnym interesom gospodarczym państwa.
4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych jest obowiązany wydać decyzję w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku o wyrażenie zgody, o której mowa w ust. 2.
5. Nabycie akcji lub praw z akcji albo objęcie akcji lub praw z akcji zakładu ubezpieczeń przez podmiot zależny uważa się za nabycie lub objęcie przez podmiot dominujący, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (Dz. U. Nr 118, poz. 754 i Nr 141, poz. 945, z 1998 r. Nr 107, poz. 669 i Nr 113, poz. 715 oraz z 2000 r. Nr 22, poz. 270 i Nr 60, poz. 702 i 703).
6. Informacje o decyzjach, o których mowa w ust. 3, wydanych w roku poprzedzającym, minister właściwy do spraw instytucji finansowych przedstawia Sejmowi, w terminie do końca pierwszego kwartału następnego roku.
7. Nie można wykonywać prawa głosu z akcji nabytych lub objętych z naruszeniem przepisu ust. 1 lub 2.
8. Uchwała walnego zgromadzenia podjęta z naruszeniem ust. 7 jest nieważna.
9. Przepisy artykułu nie naruszają przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi i przepisów o funduszach inwestycyjnych.
Art. 11e. Do spółki akcyjnej prowadzącej działalność ubezpieczeniową w zakresie nie uregulowanym w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu handlowego.

wstecz - następny rozdział